ઘર આખું હેલે ચડ્યું હતું…..મહેમાનો આવી ગયાં છે…
આખું ઘર ભર્યુંભર્યું લાગે છે. સુંદર સજાવ્યું છે ઘરને..રોશનીનો ઝળહળાટ અને ઘરની આગળની જગામાં નાનો મંડપ બાંધ્યો છે…. આસોપાલવના તોરણ અને પીળા અને સફેદ ફૂલની સેરો ઠેર ઠેર લગાવી છે.
ઘરમાં આ છેલ્લો પ્રસંગ છે …હવે નજીકના ભવિષ્યમાં ઘરમાં કોઈ અવસર આવવાનો નથી.
ઘરની સૌથી લાડકી, સૌની વહાલી અને સૌથી નાની શ્રેયાનું લગ્ન છે.
ખળખળ વહેતા ઝરણા જેવી અને ઊછળકૂદ કરતી ચકલીની જેમ ફડફડાટ કરતી શ્રેયા બે-ત્રણ દિવસમાં આ માળો છોડી દેશે અને બીજે ઠેકાણે જઈને વસી જશે…આ ઘરમાંથી એના જવા માત્રની કલ્પનાથી આખું ઘર બેચેન બની ગયું છે..જ્યાં સુધી એ ઘરમાં હોય ત્યારે ઘરમાં ચહલપહલ હોય…ઘર આખું ગુંજતું હોય-ગાજતું હોય…પણ હવે એના જવા પછી આવનારી નીરવ શાંતિની ઘરનું કોઈ જ કલ્પના સુદ્ધાં નથી કરી શકતું…ઘણાબધા સભ્યો છે ઘરમાં, બહોળો પરિવાર છે. નાનાંનાનાં ટાબરિયાથી માંડીને પપ્પાજી સુધી બધામાં શ્રેયા વિશિષ્ટ પ્રકૃતિની છે. મમ્મી તો કાયમ કહે કે એના પગમાં ફુદરડી છે..એ જંપીને બેસે જ નહિ… એક ઘડી માટે પણ જો આ છોકરી શાંતિથી બેસે તો એનું નામ શ્રેયા નહીં….!!!
બસ, શ્રેયા હવે બદલાઈ જશે..શ્રેયાનું સ્વરૂપ-નામ-સ્વભાવ બધું જ બદલાઈ જશે…શ્રેયા દલાલ મટીને હવે શ્રેયા દિવાન બની જશે . લગ્નના નામ માત્રથી ભડકતી આ છોકરી હવે લગ્નના બંધનમાં જકડાઈ જશે.. છેલ્લા ઘણા વખતથી એણે સૂચક મૌન ધારણ કરી લીધું હતું. લગ્ન માટે આનાકાની કરવાનું કે લગ્નનો ઇન્કાર કરવાનું છોડી દીધું …બસ હવે તો પપ્પા-મમ્મીને જે વાતથી સુખ મળે એમ કરવાનો નિર્ધાર જાણે કરી લીધો છે.
એનું લગ્ન કરવાનો નિર્ણય સામૂહિક હતો…..જોકે આ લગ્નથી ઘરનાં બેજ સભ્યો નાખુશ હતા ……એક તો શ્રેયા પોતે અને બીજા એના પપ્પાજી.
બે વચ્ચેનો વચ્ચેનો સ્નેહ દુનિયાના તમામ સ્નેહસંબંધને ઝંખા પાડી દે એવો છે.
પપ્પા લગભગ ૭૦ વટાવી ચૂક્યા છે. છ સંતાનોના આ બાપનો કડપ આ ઉંમરે પણ હજી એવોને એવોજ છે. એમની સામે આંખ મિલાવીને કે સહેજે ઉંચો અવાજ કરીને વાત કરવાની હિમ્મત ના તો ઘરમાં કોઈની છે કે નાતો ગામમાં….અને એજ તો કારણ છે ને કે ૨૦-૨૨ જણાનો આ પરિવાર આજે પણ અખંડિત રહી શક્યો છે. આખા પંથકમાં એમની ધાક હતી.. પોલીસ અમલદાર તરીકે નિવૃત્ત થયા પછી પણ એમના મોભાની લોકો કદર કરતા…આદર કરતા. એટલું જ નહિ એમના રુઆબથી લોકો કાંપતા.
આખા પંથકમાં પી.ડી.ફોજદારનું નામ પડે એટલે અચ્છાઅચ્છા ધ્રુજવા માંડે. એમની સરકારી ખખડધજ જીપનો ધડધડાટ ગામની ભાગોળે થાય અને આખું ગામ આઘુંપાછું થઇ જાય..ફળિયામાં પગ મૂકે અને ફળિયામાં સન્નાટો વ્યાપી જાય..અને જેવા ઘરમાં પ્રવેશ કરે અને આખું ઘર શાંત થઇ જાય. બધા પોતપોતાના કામે વળગી જાય…જોકે ઘરમાં ક્યારેય એમણે કોઈ પણની સાથે ઊંચા અવાજે વાત નથી કરી કે નાતો કોઈને પણ શિક્ષા કરી છે…પણ તોયે એમની આંખ ફરે ને બધું જ અને બધાં જ સાબદાં થઇ જાય….પણ આખા ઘરમાં જો કોઈ માથાફરેલું હોય તો તે શ્રેયા છે…એને ક્યારેય પપ્પાજી નો ડર લાગ્યો નથી….ઉલટા પપ્પાજી
એની પાસે એકદમ નરમ થઇ જતા…શ્રેયા બહુ જ ડાહી છે…બહુ વહાલી છે બહુ લાડકી છે ઘરના બધાંની અને ખાસ કરીને પપ્પાજીની.પપ્પાજી નું કોઈને કાંઇ પણ કામ હોય તો તેણે શ્રેયાને માધ્યમ બનાવવી પડે..અને એટલે તો શ્રેયા બધાંની ખુબ લાડકી બની ગઈ છે.
ક્યારેક કોઈ ગુંચ હોય કે સમસ્યા …દરેક નો હલ ..દરેક વસ્તુનું સમાધાન આ ઠાવકી છોકરી પાસેથી મળે. ક્યારેક તો પપ્પા-મમ્મી પણ એની સલાહને અનુસરે. ખુબ તોફાની અને એટલી ચબરાક પણ.. ચોવીસ વર્ષની ઉંમરે પણ ગજબનું ડહાપણ હતું. જેવી ધારદાર બુદ્ધિપ્રતિભા એવું ચમકદાર એનું વ્યક્તિત્વ છે. અત્યંત તેજસ્વી અને આકર્ષક ચહેરો, ધારદાર નાક-નકશી સહેજ શ્યામલી અને ખળખળ વહેતા ઝરણા જેવી નિર્દોષ …..આખો દિવસ બસ પતંગિયાની જેમ ઉડાઉડ કરતી આ છોકરીની બધાં ચિંતા કરે… મમ્મી તો કાયમ એમ જ કહે કે ” આ મુઈને કોણ સંઘરશે…..પારકા ઘેર જઈને શું કરશે આ ?” ત્યારે પપ્પાજીનો એક જ જવાબ હોય…”તું હવે અમથી ચિંતા કરવાનું છોડ અને જોજે તો ખરી આ છોકરી તારું અને મારું નામ ઉજાળશે… ”
આમતો મા-દીકરી વચ્ચે હેતનો અને મિત્રતાનો સંબંધ હતો..વ્યવહારેય એકદમ નિકટની સખીઓ જેવો…કંઈપણ સમસ્યા-મૂંઝવણ કે વ્યવહારિક બાબત હોય તો એ બંને વચ્ચે નિખાલસ ચર્ચા થાય..શ્રેયાના જીવનની તમામ ગતિવિધીઓથી મમ્મી વાકેફ હોય..પણ તોય ચિંતા તો રહેજને..? માનો જીવ છે, કાયમ એમનો જીવ ઉંચો જ રહે શ્રેયાની બાબતમાં..
****** ****** ******
શ્રેયા કંઈક બદલાયેલી લાગે છે .. એનું વર્તન-વ્યવહાર બદલાયા છે.. હવે થોડીક ગંભીર થઇ છે …બોલવાનું ઓછું થયું છે…. બધાંની વચ્ચે ઓછી અને એકલી વધારે રહેવા લાગી છે… ઊંડા વિચારોમાં ખોવાયેલી રહે છે..ક્યારેક ક્યારેક એકલી એકલી હસે છે …શરમાય છે… અને ક્યારેક વળી ઉદાસ થઇ જાય છે. એનું આવું બદલાયેલું વર્તન મમ્મીના ધ્યાનમાં આવ્યું હતું પણ એ તરફ એમણે બહુ લક્ષ્ય નહિ આપેલું…. ચોવીસ વરસની આ છોકરી નાના બાળકની જેમ આજે પણ મમ્મી-પપ્પાના રૂમમાં એમની વચ્ચે જ કાયમ સૂઈ જતી…
તે દિવસ રાત્રે ગજબની ઘટના બની ગઈ.. પપ્પા બહારગામ હતા અને તે રાત્રે મમ્મી અને શ્રેયા એકલા સુતા હતા..ઘરના બધાં પોતપોતાના માળામાં ભરાઈ ગયા હતાં..શ્રેયા પણ ઘસઘસાટ ઊંઘતી હતી..પણ કોણ જાણે કેમ મમ્મીને ઊંઘ નહોતી આવતી. શ્રેયાના વિચારોમાં ક્યાંક અટવાઈ પડ્યાં હતાં.
શું હશે..? કોકની સાથે કૈક હશેતો નહીને..?કઇંક કુંડાળામાંતો પગ નહીં પડ્યો હોય ને આ મુઈનો ? કોણ હશે..? પાછા પોતાની જાતેને જાતે પોતાને આશ્વાસન પણ આપતા કે જો એવું કશુયે હોય તો મારી દીકરી મને કહ્યા વગર રહે જ નહિ. મારાથી વળી કયે દા’ડે આ છોડીએ કશુય છાનું રાખ્યું છે અને આમેય આ ઘરમાંય કોઈએય ક્યાં કોઈ વાતે પડદો રાખ્યો છે ? આમ જ વિચારોની ઘટમાળમાં ગૂંચવાઈ ગયા હતા. જુવાનજોધ છોકરી જ્યારે બોલવાનું ઓછું કરે ત્યારે એના મનમાં કશુંક હોય. આ સત્ય એ જાણતાં હતાં. છ સંતાનો અને તેમાય ચાર છોકરીઓની માં, એને તો છોકરું સહેજ પડખું ફરે તોય અણસાર આવી જાય. શ્રેયાના વર્તનમાં આવેલા ફેરફારો એમને કનડતા હતા, બેચેન બની ગયા હતા અને વળી તે દિવસે બન્યું પણ એવુંજ ને …!! શ્રેયા આખી રાત પથારીમાં આડીઅવળી થયા કરતી હતી. કોણજાણે કેમ ઊંઘમાં પણ એને જાણે બેચેની સતાવતી હતી. આમતો એ ઘસઘસાટ ઊંઘતી હતી…મમ્મી ઉઠીને એની પાસે ગયાં. શ્રેયાની સામે જોઇને બેસી રહ્યા. માથે હાથ ફેરવ્યો..શ્વાસની ગતિ એકદમ તેજ હતી… એકદમ ચિંતાતુર થઇ ગયા.. પ્રાર્થના કરવા માંડ્યા ” હે ભગવાન શું થયું મારી આ છોડીને…? ” ઉભા થઈને લાઈટ કરી, અજવાળામાં શ્રેયાના ચહેરા પરની તંગ રેખાઓ અને કશાક ગણગણાટથી મમ્મી ગભરાયા ….શું થયું હશે આ છોકરીને…?
થોડીવાર શાંત થઇ ગઈ અને પછી પાછી કશુંક ગણગણવા માંડી.. ચોખ્ખું કશું સંભળાતું ન હતું પણ હા…કોઈકનું નામ બોલતી હતી……અને પાછી અંગ્રેજીમાં બબડાટ કરવા માંડી…અને…એક ચીસ પાડતાંની સાથેજ પથારીમાં બેઠી થઇ ગઈ.. સાવ બા’વરી બની ગઈ,આખું શરીર પરસેવે રેબઝેબ થઇ ગયું હતું…આંખો ફાડીને જોઈ રહી…પણ એને કાંઈ ખબર પડતી ન હતી કે શું બની ગયું…
મમ્મીએ પૂછ્યું: ” શું થયું બેટા ?”
“કશું નહિ” એકાક્ષરી જવાબ આપીને પાછી સુઈ ગઈ…
ક્યાંય સુધી મમ્મી એના માથે અને શરીર પર હાથ ફેરવતા રહ્યા…શરીર પરથી પરસેવો લુછી કાઢ્યો…ઉભા થઈને પાણી લઈ આવ્યા અને એને બેઠી કરીને પાણી પિવડાવ્યું., બસ શ્રેયા શાંત થઇ ગઈ..પણ એમની ઊંઘ ઉડી ગઈ..અશાંત મન હવે વિચારોના વમળમાં અટવાયું. ” હવે તો વહેલામાં વહેલી તકે આ છોકરીનું …..પણ એનો બાપ ક્યાં માને છે..એમને તો હજુ નાની કીકલીજ લાગે છે…..જ્યારે કહીએ ત્યારે કહેશે કેમ તને આટલી બધી ઉતાવળ આવી છે મારી આ દીકરીને પૈણાવવાની…!!!!
વિચારોથી મન અને આંસુથી આંખો છલોછલ હતાં… ઉભરાતા હતાં.
સવારેતો સૌ પોતપોતાના કામે વળગી ગયાં. આખું ઘર દોડધામમાં હતું… શ્રેયા હજુ સુતી હતી..મમ્મીએ પણ એને જોકે સુવા દીધી અને રૂમને બહારથી આંકડી મારી દીધી. વિચારતા હતા કે “આખી રાતના અજંપા પછી બચારી ઊંઘી છે તો છો ને ઊંઘતી.” મોડી મોડી શ્રેયા જાગી…અંદરથી બારણું ખખડાવ્યું….મમ્મીએ બારણું ખોલ્યું અને એને બાથમાં લઈ લીધી…માથે બરડે હાથ ફેરવતા રહ્યા. આંખો ભરાઈ આવી. એક બાજુ ગુસ્સો છે અને બીજી બાજુ મમતા છે…વહાલ છે.
મમ્મીના આવા વર્તાવથી એને અકળામણ થતી હતી પરંતુ મમ્મીના લાગણીશીલ અને અધિરીયા સ્વભાવની પણ તો એને ખબર છે જ ને ! આજનું તેમનું વર્તન કૈક આશ્ચર્ય જન્માવે તેવું હતું…એને મમ્મીના ચહેરા પર ભયની રેખાઓ દેખાઈ પણ એતો અમસ્તું કંઈક થયું હશે એમ માની એ નિત્યકર્મમાં પલોટાઈ. થોડીવાર પછી છાપું લઈને હિંચકે આવીને બેઠી….. મમ્મી પણ એની બાજુમાં બેસી ગયા..શ્રેયાએ એ તરફ બહુ લક્ષ્ય ના આપ્યું … એમણે બોલાવી..” શ્રેયા…!!”
“હંઅઅ”
” રાતે શું થયું હતું તને ..?” શ્રેયાએ છાપું એકબાજુ મૂકી દીધું”
” ક્યારે…?”
” તને ખબર છે રાતે તું ઝબકી ગઈ હતી..?”
” ના… તેં મને પાણી આપ્યું હતું એટલી ખબર છે.”
” હા..મેં તને પાણી પિવડાવેલું….શું થયું હતું તને..સપનું આયેલું?”
” ખબર નથી..”
” સાચુ કે’છે ?”
” હા.. મમ્મી”
“કોનું નામ બોલતી’તી..?”
” નામ..?”
” હા, નામ..”
” મને કશી ખબર નથી…મને કશું યાદ નથી…”
” સાચું..?”
” હા…મા…?” ક્યારેક લાડમાં તે મમ્મીને મા કહેતી..
” એકદમ તેં ચીસ પાડેલી અને કો’કનું નામ બોલી અને પાછી ઇંગ્લીશમાં કશું બોલતી’તી.” “મને કશું યાદ નથી મા” શ્રેયાએ વાત બદલવાનો પ્રયત્ન કરવા માંડ્યો અને ઉભી થઈને જવા માંડી એટલે મમ્મી એ એને રોકી લીધી અને ગુસ્સે થઈને કહ્યું : ” બેસ અહીં…ક્યાંય જવાનું નથી..” આજે પહેલી વાર શ્રેયા ડરી ગઈ અને બેસી ગઈ. થોડીવાર કોઈ કશું બોલ્યું નહિ.. શ્રેયાએ ગુસ્સામાં જોરથી હીંચકો ઝૂલાવવા માંડ્યો…અને મમ્મીએ ફરીથી ગુસ્સે થઇ ને કહ્યું.: “રોક હીંચકો, બોલ કહે મને કે કોણ છે એ…??”
“……….”
થોડીવાર બિલકુલ શાંતિ રહી પણ બંનેના મગજમાં ધમાસાણ ચાલતું હતું.. શ્રેયા કોઇપણ રીતે એ વાત પર પડદો પડેલો રહે એમ ઈચ્છતી હતી અને મમ્મી કોઇપણ રીતે એ વાતનો ઘટસ્ફોટ થાય એમ ઈચ્છતા હતાં.
“શ્રેયા મને કહે બેટા એ કોણ છે..”સહેજ નરમ થઇ ગયા.
અત્યાર સુધી શ્રેયાની કોઈ પણ વાતથી તે અજાણ ન હતા અને આજે પહેલીવાર શ્રેયાએ કશુંક છુપાવવાનો પ્રયત્ન કર્યો. ભૂતકાળમાં બનેલી આવી જ ઘટનાઓ વિષે એણે સામેથી મમ્મીને કહેલું.. એના જીવનમાં આવેલા અનેક પ્રલોભનો એણે ઠુકરાવી દીધેલા અને મમ્મી એ બધાથી વાકેફ હતા અને આજે આ છોકરીએ કશુંક છુપાવ્યું એ વાત જ આમતો એમના માટે વજ્રાઘાત સમાન હતી…!!! કોઇ પણ રીતે એ વાત તેઓ જાણવા માંગતા હતા.
” હું આજે આખી રાત ઊંઘી નથી શકી બેટા …બહુ ચિંતા થાય છે મને.” અવાજ સહેજ ગળગળો થઇ ગયો. ” એવું કશું ના કરીશ બેટા કે અમારે નીચાજોણું થાય..”
“…………..”
” કોણ છે એ તો કહે…”
” મારા સાહેબ છે…”
” શું નામ છે …?
” યશસ્વી ….હું…હું એને બહુ પ્રેમ કરું છું..”
“………….” શું બોલવું એજ ના સમજાયું.. મૌન રહ્યા …બસ એ દિવસ તો આનાથી વધારે કશી વાત ના થઇ…પપ્પા પણ એ દિવસે સાંજેજ બહારગામથી આવ્યા…. રાત્રે મોડા મમ્મીએ બધી વાત એમને કરી.
પંદરેક દિવસ એમ જ સામાન્ય રીતે કોઈ પણ ઘટનાઓ ઘટ્યા વગર પસાર થઇ ગયા. આ દિવસોમાં બધાજ જાણે શ્રેયાથી અળગા થઇ ગયા…. એક દિવસ અચાનક પપ્પાએ રાત્રે શ્રેયાને બોલાવી અને પાસે બેસાડી..બાથમાં લઈને કપાળે ચૂમી લીધી…એના ચહેરાને તેમની હથેળીઓમાં લઈ તેની આંખમાં આંખ પરોવવાનો પ્રયત્ન કર્યો….પણ શ્રેયાએ આંખો ભીંસી દીધી…
” મારી સામે જો ”
શ્રેયાએ આંખ ના ખોલી…પણ અંદરથી ટપ ટપ કરતા આંસુ ધસી આવ્યા…
” બેટા …”
” હંમ”
” આવતી અગિયાર તારીખે તારું લગન છે..”
“………..”
મૌન થઇ ગઈ એ છોકરી …આજે પહેલીવાર એણે પપ્પાની સામે એક હરફ ના ઉચ્ચાર્યો…આજે પહેલીવાર એને પપ્પાની બીક લાગી. આંખો છલકાઈ ગઈ… ઘરના બધાં લગ્નની તૈયારીમાં પડી ગયાં..બધા ને ખુબ ઉત્સાહ હતો….નિરુત્સાહ હતી ફક્ત શ્રેયા…. બધા જેમ કહે તેમ કર્યા કરે.. જીવનનો ઉમંગ અદ્રશ્ય થઇ ગયો..
ફોજદાર સાહેબની શાખ પ્રમાણે ધામધૂમથી લગ્ન થયાં…શ્રેયાએ છોકરા તરફ નજર સુદ્ધાં કરી નહિ.. શ્રેયા વિદાય થઇ ગઈ..અને ઘરમાંથી કિલકિલાટ અદ્રશ્ય થઇ ગયો..ઓરડા સાવ સૂના થઇ ગયાં, બધા જ દુઃખી હતાં…મમ્મીની આંખો સુકાવાનું નામ જ લેતી નથી.
જોકે સૌથી વધારે દુઃખી છે ફોજદાર સાહેબ..વિદાયવેળાએ શ્રેયા પપ્પાને વળગીને ખૂબ રડેલી…અને ત્યારે પહેલીવાર આ પોલીસ અમલદારને ઢીલા પડેલા લોકોએ જોયેલા.
આખી રાત આંટા માર્યા કર્યા..જ્યાં જ્યાં શ્રેયા સાથે મસ્તી કરતા એ જગ્યાએ જઈ જઈને ઉભા રહે અને મનોમન જાણે શ્રેયાની હાજરીને અનુભવવાનો પ્રયત્ન કરતા હતા.
સવારે મમ્મી એમની પાસે આવ્યા …”ઊંઘ્યા નહિ આખી રાત…?”
” ના ”
મમ્મીના હાથ તેમના હાથમાં લઈ લીધા અને આંખો છલકાઈ ગઈ..” આપણે આવું કેમ કર્યું…”?
” શું…??”
” છોકરીને એની મરજી એ પૂછી નહિ.. સાવ નિષ્ઠુર થઇ ગયા હતા આપણે…એને વિદાય કરી દીધી ફક્ત આપણી જીદ પૂરી કરવા..???”
મમ્મીનો હાથ પકડીને જ્યાં શ્રેયાએ કંકુના થાપા માર્યા હતા ત્યાં લઈ ગયા અને એના પર હાથ ફેરવવા માંડ્યા….હાથ ફેરવતાજ રહ્યા..અને આંખો છલકાઈ ગઈ…જીભ થોથવાઈ ગઈ…અને એક મોટું ડૂસકું નીકળી ગયું…” જો.. જો…મારી આ ઢીંગલીના નાના-નાના હાથની નિશાનીઓ…જો મારા હાથમાં મારી ઢીંગલીના હાથ છે ..”
મમ્મીને બીક લાગી શું થઇ ગયું આમને…? આજે પહેલીવાર પપ્પાએ બધાની હાજરીમાં મમ્મીના ખભે માથું મૂકી દીધું અને ધ્રુસકે ધ્રુસકે રડી પડ્યા અને એ સાથે જ વીસ બાવીસ માણસોની આંખોનાં બંધ પણ તૂટી ગયા…
ઢીંગલીના કંકુથાપા જ યાદ બનીને રહી ગયા….
********* *********
ગુર્જરિકા 